Szkice o sztuce - Bogna Choińska

Nowość: “Szkice o sztuce”

Odtwarzanie czy kreacja? Odmienne sposoby myślenia o procesie twórczym

 

Szkice o sztuce - Bogna ChoińskaSZKICE O SZTUCE

Mimesis i etyka dzieła

Bogna Choińska

Prezentowane w tomie szkice powstawały w różnym czasie i różnych miejscach, niemniej układają się one w pewną „trójcałość”, gdyż zogniskowane są wokół trzech głównych zagadnień estetycznych: związków sztuki z problematyką religijną i etyczną, ważnej dla myślenia o sztuce kategorii mimesis oraz kwestii odbioru dzieła sztuki. Autorka przeciwstawia się powszechnej dziś tendencji do wyrywania dzieł sztuki z kontekstu transcendentnego oraz postrzegania sztuki wyłącznie jako wyrazu osobowości twórcy. Sztuka spełnia wciąż rolę pośrednika między człowiekiem a transcendencją rozumianą religijnie. Może być traktowana jako mimesis, które odzwierciedla relację dzieło–rzeczywistość.

Spis treści

Wstęp

Część pierwsza: Sztuka a religia i etyka
1. Starożytne i starotestamentowe pojęcia estetyczne
2. Sztuka w roli pośrednika między Bogiem a człowiekiem
3. Pismo jako materia dzieła literackiego

Część druga: Mimesis
4. Prawda w sztuce
5. Hiperrealizm – strategia mimesis czy jej zakwestionowanie?
6. Stanisław Brzozowski i mimesis

Część trzecia: Odbiór dzieła sztuki
7. Krytyka artystyczna a najnowsza historia sztuki
8. Prywatne „muzeum” Zbigniewa Herberta

Zakończenie
Bibliografia
Ryciny pamięci (wybór prac Tomasza Bohajedyna)

O Autorce

Bogna Choińska – filozof, estetyk i literaturoznawca, zajmuje się problematyką francuskiego poststrukturalizmu, autorka licznych artykułów z tej dziedziny (m.in. w „Diametrosie”, „Hybris”, „Nowej Krytyce”, „Filo-Sofiji”, „Przestrzeniach Teorii”). Kontynuuje także wcześniejsze zainteresowania literaturoznawstwem (m.in. esejem) oraz estetyką, czego owocem są książki Sztuka jako wartość wobec kryzysu kultury europejskiej (2009) i obecna publikacja Szkice o sztuce oraz artykuły w „Słupskich Studiach Filozoficznych” i „Lumen Poloniae”. Zrealizowała grant MNiSW „Dyskurs podmiotu, podmiot dyskursu. Przemiany we francuskim poststrukturalizmie”. Pracuje w Akademii Pomorskiej w Słupsku (Instytut Historii i Politologii, Zakład Filozofii).

Fragment z eseju Prywatne „muzeum” Zbigniewa Herberta

Jednym z najbardziej zaangażowanych – i co ważne, powszechnie czytanych – współczesnych krytyków‑artystów był Zbigniew Herbert. Jego przygoda z krytyką rozpoczęła się dosyć wcześnie: niemal przez całe życie pisał teksty krytycznoliterackie, bardzo osobiste relacje z wystaw, a wreszcie, w późniejszym okresie życia, eseje, które zawierały nie tylko ugruntowane już stanowisko w kwestii tego, co w sztuce europejskiej wartościowe, a co nie, lecz także stanowiły relacje z jego podróżniczych, nieco szalonych przygód „po muzeach”. Herbert kładł duży nacisk na bardzo konkretny kontakt ze sztuką, inny niż obcowanie z dziełami za pośrednictwem katalogów zawierających reprodukcje najsłynniejszych obrazów.

Odtwarzanie, czyli mimesis, tworzenie, czyli kreacja – to dwa najbardziej charakterystyczne i zarazem całkowicie odmienne sposoby myślenia o wartościowym procesie twórczym. W pierwszym wypadku traktuje się sztukę jako naśladowanie tego i tylko tego, co istnieje, w drugim, jako próbę ukazania w dziele treści psychicznych artysty, jako wytwarzanie tego, co jeszcze w świecie nie zaistniało.

Herbert, mając pełną świadomość nierozstrzygalności tego dylematu, jednocześnie zdecydowanie opowiedział się po stronie strategii mimesis, a zatem po stronie sztuki, która pokazuje to, co jest. Sztukę, która nie spełniała, jego zdaniem, tego warunku, oceniał jako bezwartościową. Stąd wybory, których Herbert dokonywał, okazywały się, delikatnie mówiąc, dość oryginalne: oprócz katedr gotyckich i dzieł architektury starożytnej podziwiał i opisywał freski renesansowe i obrazy holenderskie z XVII wieku. Malarstwo współczesne częstokroć oceniał negatywnie, gdyż, w opinii Herberta, odzwierciedla ono kryzys kulturowy Europy. Tym samym przekreślił całą niemal sztukę awangardową (…).

0 komentarzy:

Dodaj komentarz

Chcesz się przyłączyć do dyskusji?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz