Zagłada chorych psychicznie – konkurs

Los osób z zaburzeniami psychicznymi podczas II wojny światowej jak dotąd nie znalazł adekwatnego odzwierciedlenia w pamięci społecznej w Polsce. Chorzy psychicznie stanowili pierwszą grupę ofiar, która doświadczyła wszystkich, zastosowanych później przez nazistów, metod eksterminacji, w tym zabijania za pomocą gazu. Ich zagłada była wydarzeniem samoistnym, miała swe źródło w ideologii nazistowskiej, która przejęła modne wówczas idee eugeniczne i idee darwinizmu społecznego. Chorzy byli mordowani ze względu na swoją chorobę: zaburzenia psychiczne, ich przynależność etniczna nie miała znaczenia. Intencje sprawców, brutalność, przemysłowy charakter mordów oraz uniwersalność wydarzeń łączy zagładę osób chorych psychicznie z Holocaustem.

W pierwszej części książki autorzy omówili aktualny stan wiedzy na temat zagłady chorych psychicznie. Wyznaczona przez nich perspektywa obejmuje również funkcjonowanie służby zdrowia w okresie wojny, oraz los polskiego i niemieckiego personelu medycznego. Historia łączy się z pamięcią. Kwestiom tym poświęcona została druga część książki, w której przedstawiono związki między pamięcią a historią z perspektywy niemieckiej i polskiej.

Literatura, film, teatr koncentrują się głównie na badaniu pamięci. Historia jest w nich nierzadko sprawą drugorzędną, czy wręcz nieobecną. W trzeciej części książki autorzy przedstawili obraz pamięci czasu wojny zapisany w języku kultury polskiej.

Ostatnią część książki stanowią prace autorów zajmujących się dziełami sztuki publicznej utrwalającymi w pamięci tragiczne wydarzenia w historii. Kanwą dla tych rozważań są plany postawienia w Warszawie centralnego pomnika upamiętniającego zagładę osób chorych psychicznie.