Doświadczenia graniczne Hioba.
Model indywiduacji i psychoterapii inicjacyjnej
Zenon Waldemar Dudek
streszczenie wystąpienia na XVI Forum Inspiracji Jungowskich
„Doświadczenia graniczne i transkulturowe”
Kiedy Hiob stracił wszystko, co miał cennego, przychodzą do niego z pociechą trzej przyjaciele. Jednak zamiast przynieść mu ulgę, dokładają mu cierpienia. Pierwszy (Elifaz) twierdzi, że wszystko ma przyczynę i wszystko podlega woli Boga, a to w żaden sposób nie zmienia jego losu i stanu ducha. Drugi (Bildad) straszy go, aby zabrał się za pokutę i całą winę wziął na siebie, nawet za grzechy niepopełnione. Trzeci (Sofar) dowodzi wielkości i dobroci Boga w stosunku do jego grzechu.
Moralizując, osądzając i karcąc chorego, obolałego sługę Jahwe, trzej przyjaciele okazali się okrutnymi, pozbawionymi empatii niesprawiedliwymi sędziami. Aby oszczędzić krytyki Jahwe, z którym spór toczył Hiob, potępili tego ostatniego. Krytycy Hioba przebrani są w maskę pobożności (ich persona jest zadowolona z siebie). Hiob nie ma maski, jego zewnętrzna osobowość pękła pod wpływem ciężaru cierpienia i wtedy jego naga dusza otworzyła się na doświadczenie Jaźni (obraz Boga).
Cierpienie Hioba nie było bezsensowne. Po pierwsze, doprowadziło do przemiany obrazu Boga: z postaci perfekcyjnej w Boga posiadającego „ciemny” aspekt, będącego tajemnicą. Po drugie, również w Hiobie zachodzi wewnętrzna przemiana – zamiast lęku przed boską wszechmocą i własnym grzechem doświadcza mądrości (Sofia). Budzi się w nim wiara w ponadczasową sprawiedliwość i ponadczasowy sens życia, odkrywa iskrę nieśmiertelności.
Przed oczami aktywnej wyobraźni Hioba odsłonił się bezmiar boskiej konstrukcji. Intuicyjnie przyswoił sobie archetyp Starego Mędrca. Po okresie smutku duszy powrócił do społeczeństwa. Doświadczenie, które było jego udziałem, ukazało mu najgłębsze rozumienie pełni życia. Jego częścią składową jest śmierć i cierpienie, ale nie są one jego istotą. Mądrość oparta na doświadczeniu uczyniła Hioba zdolnym do ogarnięcia sensu przeciwieństw rozdzierających ludzką świadomość.
Przykład Hioba ilustruje uniwersalne zasady procesu indywiduacji, w trakcie którego tworzy się kulturowy (duchowy, archetypowy) wymiar osobowości. Jest to droga, którą każdy przechodzi samotnie („ciemna noc duszy” mistyków). Hiobowe doświadczenie wskazuje także istotę „psychoterapii inicjacyjnej”, której celem jest głębokie odrodzenie osobowości. Elementem takiej terapii jest utrata maski (ego jest autonomiczne względem persony) i odsłonięcie żywej, wrażliwej duszy (Anima), zjednoczenie przeciwieństwa życia i śmierci (archetyp matki), uzyskanie dostępu do wewnętrznej mądrości (Sofia mistyków, archetyp Starego Mędrca) oraz przemiana starego, skostniałego obrazu Boga (archetyp Jaźni).
Dodaj komentarz
Chcesz się przyłączyć do dyskusji?Feel free to contribute!