XVII Forum – Jerzy T. Bąbel

Jerzy T. Bąbel

streszczenie wystąpienia na XVII Forum Inspiracji Jungowskich
„Małe i wielkie inicjacje”

Aby przetrwać na planecie Ziemia gatunek homo sapiens sapiens, musiał zmagać się zarówno z Naturą, z której się wyłonił, jak i ze swoją psychiką. Zdawano sobie doskonale sprawę z niedoskonałości rodzaju ludzkiego, jego ułomności, grzeszności oraz kruchości życia doczesnego. Równocześnie przez tysiąclecia człowiek pragnął przezwyciężyć ograniczenia ciała i duszy, marzył o uniezależnienia się od Natury i bogów, zawładnięciu nimi, byciu nieśmiertelnym, nadczłowiekiem a nawet staniu się bogiem. O tym mówi wiele mitów i religii, które wypracowały swoje specyficzne techniki doskonalenia duchowego.

Powstanie rytuałów inicjacyjnych jest efektem procesu adaptacyjnego. Matrycą wyjściową są doznania szamańskie (odmienne stany świadomości), okołoporodowe oraz przeżycia z pogranicza śmierci. Kiedy pierwotny panszamanizm i samowystarczalność ewoluowały w kierunku specjalizacji, pojawiły się zawody (np. szamana, władcy, wojownika, górnika, metalurga itd.) oraz wykrystalizowały się specyficzne warstwy społeczne. Wraz z nimi powstawały specjalistyczne inicjacje. Celem rytów inicjacyjnych była skuteczna zmiana osobowości inicjowanego tak, aby mógł on jak najlepiej pełnić pożądaną funkcję społeczną – religijną, militarną lub produkcyjną. Stąd inicjacje przybrały charakterystyczne formy i struktury.

Najistotniejsza w owych rytuałach była wewnętrzna przemiana osobnika poprzez zintegrowanie świadomości i nieświadomości, a także konfrontację z archetypem Cienia, asymilację archetypu Jaźni oraz ustanowienie centrum psychicznego na wyższym poziomie. Uzyskiwano „nowego człowieka” odpowiedzialnego i świadomego misyjnego charakteru wykonywanej funkcji. Proces ten odpowiadał cechom jungowskiej indywiduacji.

Brak tego typu inicjacji we współczesnym świecie jest przede wszystkim efektem zasadniczej różnicy pomiędzy mentalnością „człowiekiem archaicznego” a tzw. „współcześniakiem”. Utrata dróg inicjacji, odpowiednich do pełnionych zadań społecznych, prowadzi do poważnych konsekwencji w różnych dziedzinach współczesnego życia społecznego.