Magnez a zdrowie

fragment książki Magnez. Pierwiastek energii
dr n. med. Henryka Dudka

Współczesna medycyna dostarcza wielu informacji o znaczeniu biopierwiastków dla organizmu człowieka. Dotyczy to szczególnie magnezu, który odgrywa centralną rolę w regulacji metabolizmu i wzrostu komórek w każdym okresie życia człowieka. Znaczenie magnezu w fizjologii decyduje o jego ważnej pozycji w profilaktyce wielu schorzeń.


Ocena zawartości magnezu w organizmie

Aby skutecznie wykorzystać wiedzę medyczną i wiedzę o pierwiastkach, należy wykorzystać dostępne metody, które mogą potwierdzić lub wykluczyć niedobór pierwiastka w organizmie. Takimi badaniami są: badanie zawartości pierwiastka we krwi, w krwinkach czerwonych, w limfocytach, biopsje różnych tkanek i badanie profilu pierwiastków we włosach.

Na ogół przyjmuje się, że niedobór magnezu rozpoznaje się, badając krew „na magnez”. To powszechne mniemanie, że określenie stężenia magnezu w surowicy krwi jest najlepszym sposobem ujawnienia niedoboru tego pierwiastka w organizmie, jest błędne. Badanie krwi jest wyłącznie wskaźnikiem równowagi bądź braku homeostazy magnezu we krwi. Prawidłowe stężenie magnezu we krwi nie wyklucza jego tkankowych niedoborów, a obniżona wartość magnezu nie jest dowodem jego niedoboru w organizmie. Prawidłowa wartość magnezu we krwi wskazuje na zachowanie sprawnych mechanizmów biochemicznych w organizmie, regulujących jego zawartość we krwi.

Przez wiele miesięcy organizm może utrzymać stały poziom magnezu we krwi nawet przy niedostatecznej jego podaży w diecie (ogółem krew zawiera ok. 100 mg magnezu wobec całej puli ok. 30 g w organizmie człowieka, tj. 3 promile).

Dokonuje się to poprzez uwalnianie pierwiastka z różnych narządów i z kości. Stałe i nadmierne uwalnianie magnezu z kości, przy jego niedostatecznej ilości w diecie lub zwiększonym zapotrzebowaniu, narusza ogólną równowagę organizmu i coraz bardziej pogłębia ujemny bilans magnezu.
Badanie krwi nie daje więc podstaw do wysnuwania bezpośrednich wniosków o niedoborach tkankowych magnezu, jakkolwiek wnosi cenne informacje, czy równowaga magnezowa we krwi jest zachowana. Właściwe rozumienie problemów związanych z gospodarką magnezową w organizmie wymaga ostrożności przy ocenie niedoborów wyłącznie na podstawie badania poziomu magnezu we krwi.


Bilans magnezu a niedobór magnezu

Występowanie następujących objawów może oznaczać duże prawdopodobieństwo niedoboru magnezu w organizmie:

  • stałe osłabienie,
  • łatwe męczenie się,
  • zaburzenia koncentracji i uwagi,
  • zmniejszona odporność na stres,
  • drżenie i mrowienie rąk,
  • nadpobudliwość psychiczna i ruchowa,
  • niepokój, stany lękowe i rozdrażnienie,
  • nierówne bicie serca,
  • napady szybkiego bicia serca, określane przez pacjentów jako kołatania serca,
  • napady tężyczkowe, kurcze mięśniowe.

Za najbardziej typowy objaw niedoboru magnezu uważa się nadpobudliwość.
Ocena bilansu magnezu polega na określeniu różnicy pomiędzy jego zawartością w pożywieniu, zależnym od rodzaju diety danej osoby, a jego utratą z organizmu w kale, moczu, pocie i włosach.
W przypadku profilaktycznego podawania magnezu należy uwzględnić zawartość magnezu w przyjmowanych preparatach.

Znaczny wpływ na bilans magnezu ma aktualne zapotrzebowanie na ten pierwiastek, związane z ogólną aktywnością, rodzajem pracy, stylem życia, ewentualnymi chorobami. Szeroko przyjmuje się, także w publikacjach medycznych, że dzienne zapotrzebowanie na magnez wynosi ok. 300 mg i że taka ilość magnezu jest zalecana dla dorosłej osoby. W rzeczywistości norma dziennego zapotrzebowania na pierwiastek, RDA (recommended daily allowance) jest interpretowana zbyt wąsko i przeinacza się jej sens. Określa ona tylko ogólną sugestię dotyczącą dziennej dawki magnezu, która ma wystarczyć dla życia. Obserwacje naukowe wskazywały, że podana wyżej dawka w populacji zdrowych ludzi zapewniała równowagę bilansu magnezu. Daje ona tylko ogólną, statystyczną orientację o zapotrzebowaniu. Statystycznie określona dawka to dopiero punkt wyjścia do ustalenia odpowiedniej dawki preparatu magnezowego u indywidualnej osoby.

W praktyce powinno się uwzględniać następujące czynniki:

  • problemy zdrowotne związane z zaburzeniem gospodarki magnezowej,
  • rodzaj diety (uboga w magnez, dieta jednostronna lub utrudniająca wchłanianie magnezu),
  • styl życia i pracy wskazujący na zwiększone zapotrzebowanie na magnez (sport, stres, wysiłek umysłowy),
  • choroby przewodu pokarmowego, nerek, wątroby.

Precyzyjne ustalenie bilansu magnezu nie jest do końca możliwe. Trzeba pamiętać, że przeważająca pula magnezu jest zlokalizowana w układzie kostnym i organizm może przez długi okres czasu korzystać z tego depozytu magnezu, mimo jego ujemnego bilansu. Należy dodać, że regulacja gospodarki magnezowej jest bardzo złożona, gdyż w niektórych procesach biochemicznych pewne pierwiastki mogą zastępować magnez. Objawy niedoboru magnezu mogą wtedy nie występować mimo jego rzeczywistych braków.

Określenie bilansu magnezu jest ważnym czynnikiem, pomocnym w ustaleniu zaleceń dietetycznych, dawki preparatu magnezu, jak i okresu jego stosowania.
Ujemny bilans magnezu w długim okresie czasu zawsze prowadzi do jego niedoboru w organizmie, a bilans dodatni prowadzi do jego nadmiaru.

W praktyce codziennej uciążliwe byłoby posługiwanie się dokładnie obliczonym bilansem magnezu jako podstawą do jego profilaktycznego stosowania. W przybliżony sposób ujemny bilans magnezu można określić na podstawie oceny stylu życia i odżywiania. Zaburzone lub zmniejszone wchłanianie magnezu, przy prawidłowej jego podaży, nie musi wynikać wyłącznie z przyczyn chorobowych. Zmniejszone wchłanianie magnezu występuje w przypadku diety jednostronnej: bogatowapniowej, ubogobiałkowej, bogatotłuszczowej lub diety z dużą zawartością błonnika.

Poniżej przedstawiam kryteria pozwalające w prosty sposób określić, czy należymy do grupy osób zagrożonych niedoborem magnezu.
Ujemny bilans magnezu jest bardzo prawdopodobny, jeśli przynajmniej jeden z podanych punktów zdecydowanie odnosi się do nas. Jeśli, dodatkowo, dany nawyk trwa wiele lat, wówczas można być niemal pewnym ujemnego bilansu magnezu lub nawet niedoboru. Prawdopodobieństwo niedoboru magnezu jest tym większe, im dłużej występują niewłaściwe nawyki żywieniowe.

Do ujemnego bilansu magnezu prowadzą następujące czynniki:

  • dieta bogatotłuszczowa – posiłki zawierające dużo różnych tłuszczów i mięsa mają negatywny wpływ na wchłanianie magnezu;
  • częste lub długotrwałe odchudzanie – jednostronna dieta ubogobiałkowa zmniejsza wchłanianie magnezu w układzie pokarmowym, podobnie jak jednostronna dieta z dużą zawartością błonnika;
  • nałóg picia kawy i mocnej herbaty – towarzyszy mu zwiększone wydalanie magnezu, a jednocześnie zwiększone zapotrzebowanie na magnez;
  • nadużywanie alkoholu – powoduje zwiększone zużycie magnezu, a dodatkowo zaburzenia jego wchłaniania;
  • częste (i szybkie) jedzenie potraw typu fast food (hot-dog, hamburger) – jest to dieta jednostronna, cechująca się niedostateczną ilością magnezu;
  • nadużywanie napojów z fosforanami i konserwowych produktów żywnościowych – fosforany, używane jako konserwanty, zwiększają wydalanie magnezu z organizmu;
  • dieta bogatowapniowa lub spożywane przez długi okres preparaty wapniowe zapobiegające osteoporozie powodują zmniejszone wchłanianie magnezu;
  • dieta błonnikowa – wiele obserwacji naukowych wskazuje, że dieta z dużą zawartością błonnika zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory, stąd wiele osób poddaje się temu rodzajowi jednostronnej diety. Wiadomo, że błonnik absorbuje pierwiastki, w tym także magnez, co po wielu latach może wpłynąć ujemnie na zasoby tkankowe magnezu, podobnie jak inne rodzaje jednostronnej diety.

Niedobór magnezu ma charakter dynamiczny, może zmieniać się w czasie, w zależności od aktualnego zapotrzebowania organizmu na magnez, zmian w sposobie odżywiania i stylu życia.
Przyczyną niedoborów magnezu może być zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek, nawet przy prawidłowej jego podaży. Dotyczy to na przykład okresu dojrzewania, karmienia dziecka, ciąży. Większe ilości magnezu zużywają osoby intensywnie pracujące fizycznie, żyjące w ciągłym stresie. Z reguły wydalają one również zwiększone ilości tego pierwiastka wskutek wzmożonej przemiany materii.
Dla tych grup osób zalecane jest profilaktyczne stosowanie magnezu.

Gdy w ciągu kilku miesięcy utrzymują się wyraźne objawy, powszechnie znane jako objawy niedoboru magnezu, to najczęściej wskazuje to na zaburzenie gospodarki magnezem w organizmie. Mamy wtedy do czynienia na ogół także z zaburzeniami przemian innych pierwiastków, a często zmianami chorobowymi w organizmie. W takich stanach potrzeba stosowania magnezu wynika z przesłanek leczniczych.

0 komentarzy:

Dodaj komentarz

Chcesz się przyłączyć do dyskusji?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz