Psychoterapia analityczna

Wstęp

do książki Psychoterapia analityczna
pod red. Jerzego Pawlika

W imieniu autorów przedstawiam wspólną pracę poświęconą analitycznej psychoterapii grupowej. Mamy nadzieję, że książka spotka się z zainteresowaniem Czytelników poszukujących pogłębionej wiedzy o zjawiskach i procesach grupowych, a koledzy – praktykujący terapeuci – znajdą w niej wiele cennych wskazówek ułatwiających pracę z grupami. Książka może zainteresować również terapeutów indywidualnych, bowiem opisywane przez nas zjawiska i procesy mają często charakter uniwersalny, a więc występują również w psychoterapii indywidualnej. Tak jest w przypadku procesów projekcyjnych, trudności związanych z oporem, zjawiskami destrukcyjnymi, a także w przypadku trudności, jakich w psychoterapii nastręczają pacjenci głębiej zaburzeni.

Tytuł książki nawiązuje do pracy „Psychoterapia analityczna. Formy grupowe” wydanej w 1993 roku przez Wydawnictwo Naukowe PWN. W ciągu kilkunastu lat od ukazania się tamtej publikacji przybyło interesującej wiedzy, zwłaszcza w odniesieniu do zjawisk i procesów grupowych. Rozszerzyło się też pole zastosowań analizy grupowej. Mamy tu na myśli zastosowanie analitycznego myślenia o funkcjonowaniu grup terapeutycznych do sytuacji, w których funkcjonują inne grupy i zespoły ludzkie.

Użyte w tytule sformułowanie „psychoterapia analityczna” nie jest nawiązaniem do koncepcji psychologii analitycznej Carla Gustava Junga, choć w tekście, zwłaszcza w rozdziale poświęconym wykorzystaniu snów w psychoterapii, odwołujemy się do poglądów tej wielkiej postaci w świecie psychoanalizy i kultury. Określenie „psychoterapia analityczna”, a zwłaszcza „analityczna psychoterapia grupowa” jest synonimem „psychoanalitycznej psychoterapii grupowej” i ze względów praktycznych jest częściej stosowane. Równie często używamy określenia „analiza grupowa”, przyjętego przez twórcę tego kierunku S.H. Foulkesa.

Konstrukcja książki, poszczególne rozdziały i ujęta w nich treść stanowią spójną całość. Wskazujemy na dwa, najważniejsze źródła analitycznej psychoterapii grupowej: osiągnięcia psychoanalizy i coraz ważniejszy w aktualnym „krajobrazie” i myśleniu grupowo-analitycznym nurt społeczny. Zasadniczą część książki stanowi systematyczne przedstawienie techniki terapeutycznej pracy z grupami i obszerny opis zjawisk i procesów, jakie tej pracy towarzyszą. Na konkretnym klinicznym poziomie opisujemy sposób konstruowania grupy terapeutycznej, fazy jej terapeutycznego rozwoju i proces zakończenia leczenia w grupie.

Omawiamy również inne elementy naszej technologii: specyfikę leczenia w grupie pacjentów o szczególnej, trudnej psychopatologii, pracę ze snem relacjonowanym w grupie, radzenie sobie z sytuacjami trudnymi i kryzysowymi, jakie mogą wystąpić w każdym zespole terapeutycznym. Nowym i rzadko ujmowanym w tego typu pracach jest rozdział poświęcony superwizji stosowanej zarówno w odniesieniu do terapeutycznej pracy z grupami, jak i realizowanej w formie konsultacji pracy zespołów terapeutycznych i innych, w tym instytucji i większych organizacji.

W końcowej części książki przedstawiamy wyniki badań naukowych dotyczących skuteczności analitycznej psychoterapii grupowej. Rezultaty tych badań są zachęcające, a nawet optymistyczne.

Można powiedzieć, że książka nasza jest rodzajem monografii poświęconej analitycznej psychoterapii grupowej i w tym sensie jest swego rodzaju kontynuacją wydanego niedawno przez Wydawnictwo ENETEIA trzytomowego akademickiego podręcznika psychoterapii pod redakcją prof. Lidii Grzesiuk.

Książka została napisana przez członków zespołu szkoleniowego Instytutu Analizy Grupowej „Rasztów”. Większość autorów od lat jest związana z Ośrodkiem Psychoterapii ściśle współpracującym z Instytutem, ale jest wśród nich również przedstawiciel najmłodszego pokolenia analityków grupowych, tegoroczny absolwent Instytutu.

Ośrodek Psychoterapii jest kontynuacją Projektu „Rasztów”, jaki ponad czterdzieści lat temu został wymyślony i zrealizowany przez doktora Jana Malewskiego i współpracowników. Oddział Leczenia Nerwic we wsi Rasztów koło Radzymina, 30 kilometrów od Warszawy, był miejscem realizacji tego projektu i miejscem naszych pierwszych doświadczeń w pracy z grupami. Zarówno w nazwie Instytutu Analizy Grupowej, jak i w nazwie Ośrodka Psychoterapii zachowaliśmy ujęte teraz w cudzysłów słowo „Rasztów”, aby podkreślić ciągłość naszego doświadczenia i nasze przywiązanie do miejsca, które w Polsce stało się symbolem analitycznego myślenia o grupach i ważną częścią zawodowej biografii wielu z nas.