XVIII Forum – Zenon Waldemar Dudek – streszczenie wystąpienia

Zenon Waldemar Dudek

streszczenie wystąpienia na XVIII Forum Inspiracji Jungowskich
„Wizje świata bez granic”

Człowiek potrzebuje centrum, które wyznacza jego miejsce na ziemi, ale też celu, który staje się sensem jego życia. Czy psychologia nowożytna zajmuje się z uwagą analizą centrum życia psychicznego i sensem życia człowieka w globalnym świecie? Teorie głównego nurtu psychologii raczej we fragmentaryczny sposób badają i fragmentarycznie opisują zjawiska i procesy psychiczne, gubiąc z oczu całość i głębię psychicznego doświadczenia? W przeciwieństwie do nich Jung mówi o potrzebie budowania zintegrowanej osobowości, która potrafi określić indywidualne centrum i umie trwale zlokalizować linię życia w przestrzeni społecznej i kulturowej. Mówi o celach życiowych, realizacji posiadanych talentów i możliwości, które przyniosą osobistą satysfakcję i będą pożyteczne dla innych. W ten sposób przypomina starożytną naukę o duszy i archetypach jako wzorcach psychicznego przeżywania oraz pojmowania siebie i świata. Wiedza ta jest niezwykle przydatna współcześnie podczas poruszania się po bezgranicznym świecie doznań w mgławicy informacji, które wciągają umysł ludzki w pędzący strumień wirtualnej rzeczywistości.

Człowiek z natury jest bezgraniczny, gdyż wyłania się z chaosu, a jego matką jest nieświadomość, ale tworzona przez niego kultura, wiedza społeczna i tradycja wychowują go do widzenia i respektowania granic – nie tylko realnych, materialnych, ale także ukrytych, oznakowanych abstrakcyjną myślą, wiedzą, wyobraźnią i moralnymi ograniczeniami. Źródłem wiedzy o granicach jest dla dziecka rodzic i system edukacji. Kiedy dziecko buntuje się i podąża wbrew wytyczonym przez dorosłych granicom, buduje nowe światy, które definiują rzeczywistość inaczej niż tradycja. Ślady dziecięcej duszy u osoby dorosłej w zderzeniu z realnością mogą – z jednej strony – owocować duchowością, kreatywnością, artystyczną wyobraźnią, która znosi sztuczne granice, a z drugiej – kreować utopijną ideologię, pseudomistyczną fascynację czy totalitarną moralność, która zabrania myśleć indywidualnie i indywidualnie dochodzić wewnętrznej prawdy.

Na dziecięcej bezgranicznej fantazji w efekcie rodzą się projekty komunistyczne i nacjonalistyczne, religie naukowe, ideologie polityczne i tyranie społeczne, które stawiają sztuczne granice prowadzące do wypaczenia, szaleństwa i zniewolenia umysłu człowieka.

Jednym z projektów pracy z szalonym, skłonnym do totalitaryzmu umysłem, który nie umie dostrzegać granic niezbędnych, a wprowadza granice tam, gdzie zamieniają się one w cierpienie, destrukcję i śmierć, jest idea pracy terapeutycznej oparta na wyobraźni, odwołująca się do teorii archetypów Junga. Polega ona na okrążaniu problemu, tak aby odnaleźć centrum, a jednocześnie wędrować po spiralnej drodze w poszukiwaniu celu. Była ona ona znana już w starożytności jako circumabulatio medytujących mnichów.

Tego typu metody respektują zasadę wieloetapowej pracy z umysłem i mają one zastosowanie nie tylko w psychoterapii, ale także w wychowaniu i kształtowaniu kreatywności dorosłego człowieka. Są to w szczególności swobodne skojarzenia, aktywna wyobraźnia, amplifikacja, analiza mitu personalnego.

Zenon Waldemar Dudek – specjalista psychiatra, zajmuje się psychoterapią indywidualną, psychologią osobowości i psychologią kultury; autor artykułów, opracowań i książek z zakresu psychologii głębi, szczególnie jungowskiej, oraz psychoterapii i psychologii kultury – m.in. Psychologia integralna Junga (1995; 2006), Jungowska psychologia marzeń sennych (1997; 2007; 2010), Podstawy psychologii Junga (2002; 2006). Współautor książki Psychologia kultury. Doświadczenia graniczne i transkulturowe (2005; 2008) oraz podręcznika psychoterapii Psychoterapia. Teoria (2005). Współredaktor zbioru tekstów Spotkania z Jungiem (2007). Redaktor naczelny i wydawca „ALBO albo. Problemy psychologii i kultury”.